کد مطلب:47483 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:94

گنجینه پرسمان » قرآن

الف) آية حرمت شراب چرا از اول نازل نشده است؟ ب) و اصولاً آياتي كه منسوخ شدهاند نميتوانند نظريه دفعي بودن نزول قرآن را به زير سؤال ببرند؟

الف) شرابخواري و مِي گساري در زمان جاهليت و قبل از ظهور اسلام فوق العاده رواج داشت; و به صورت يك بلاي عمومي درآمده بود، تا آن جا كه بعضي از مورخان ميگويند: عشق عرب جاهلي در سه چيز خلاصه ميشد: شعر، شراب و جنگ! و نيز از روايات استفاده ميشود كه حتي بعد از تحريم شراب، مسأله ممنوعيت آن براي بعضي از مسلمانان فوق العاده سنگين و مشكل بود تا آن جا كه ميگفتند: هيچ حكمي بر ما سنگينتر از تحريم شراب نبود.

روشن است كه، اگر اسلام ميخواست بدون رعايت اصول رواني و اجتماعي با اين بلاي بزرگ عمومي به مبارزه برخيزد ممكن نبود. لذا از روش تحريم تدريجي و آماده ساختن افكار و اذهان براي ريشه كن كردن مِي گساري كه به صورت يك عادت ثانوي در رگ و پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرده است. بر اين اساس، نخست در بعضي آيات(نحل،67) اشاره به زشتي اين كار كرده است; و بعد در آياتي (بقره،219; نسأ،43) به صورت قاطعانهتر به اين مهم پرداخته است; و در نهايت در آيات 90ـ92 مائده براي اجتنابحرمت شراب حكم قطعي صادر نموده است.

ب) نزول تدريجي بودن آيات در طول بيست و سه سال ]از جمله نزول تدريجي حرمت شراب[، منافاتي با نزول دفعي بودن قرآن كريم ندارد; زيرا، در نزول دفعي دو احتمال كلي وجود دارد: 1. مراد از نزول دفعي حقيقت قرآن است، نه قرآني كه در طول بيست و سه سال بر پيامبر اكرمنازل شده است. در اين صورت هيچ گونه تنافي ديده نميشود. 2. مراد، همين قرآن است، اما مانعي ندارد كه خداوند متعال يك بار قرآن را به طور كامل بر قلب مبارك آن حضرت نازل كرده باشد، و ضمن بيان معارف و احكام الهي تمامي آن چه در طول مأموريت اتفاق خواهد افتاد را به يك باره بيان كند، و سپس به تدريج و در مناسبتهاي مربوطه آيات لازم را به تدريج گوش زد نمايد.

بنابراين، در اين صورت نيز بين دفعي و تدريجي بودن، تنافي نخواهد بود. علاوه اين كه، نزول چند آيه به تدريج براي بيان يك حكم قطعي ]مانند: حرمت شراب[ دليل بر نسخ آيات ماقبل نيست، بلكه فضاسازي و آماده كردن اجتماعِ انساني براي پذيرش حكم است.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 5، ص 68ـ74، دارالكتب الاسلامية; همان، ج 21، ص 146ـ152.)